วิธีการแบบมอนเตสซอรี่

พญ.มาเรีย มอนเตสซอรี่ ได้กล่าวไว้ว่า วิธีการของท่าน หรือ “การสอนแบบมอนเตสซอรี่” นั้น ท่านไม่ได้เป็นผู้สร้างขึ้นมา แต่ผู้ที่ทำให้ การสอนแบบมอนเตสซอรี่เกิดขึ้นได้คือ “เด็ก” เด็กๆ เป็นผู้ที่ทำให้เกิด วิธีการสอนแบบมอนเตสซอรี่ จากการใช้หลักการ ที่เน้นเด็กเป็นสำคัญ เฝ้าสังเกตเด็กแต่ละคนซึ่งมีความแตกต่างกัน ทั้งศักยภาพ พัฒนาการ และความสนใจ จากนั้นปรับสภาพแวดล้อมให้สอดคล้อง กับความต้องการ ที่จำเป็นต่อการพัฒนาในทุกด้านของเด็กแต่ละคน วิธีการของมอนเตสซอรี่ จึงนับว่าเป็นวิธีการทางวิทยาศาสตร์ที่มีทั้งการสังเกต และการทดลอง มอนเตสซอรี่ได้กล่าวว่า เด็กเป็นทั้งพ่อแม่และครู เด็กเป็นผู้สร้างมนุษยชาติ และความศิวิไลซ์ให้กับโลก การจะทำให้โลกเกิดสันติจึงต้องเริ่มต้นที่ “เด็ก”

สิ่งที่พญ.มาเรีย มอนเตสซอรี่ ค้นพบ

  1. เด็กเป็นผู้สร้างตนเอง (Self construct)
  2. เด็กมีจิตซึมซับ (Absorbent mind)
  3. เด็กมีช่วงวิกฤต (Sensitive periods)
  4. เด็กต้องมีอิสรภาพ และความรับผิดชอบ (Freedom and Responsibilities

สภาพแวดล้อมแบบมอนเตสซอรี่

พญ.มาเรีย มอนเตสซอรี่ เชื่อว่าผู้ใหญ่ควรจัดเตรียมสภาพแวดล้อม (Prepared Environment) ให้สอดคล้อง กับพัฒนาการของเด็ก โดยยึดเด็กเป็นหลักในการจัด จากนั้นให้เด็กได้มีอิสระ (freedom) ในสภาพแวดล้อมที่ได้จัด เตรียมแล้วนั้น ซึ่งอิสระในที่นี้หมายถึง อิสระในการเลือก ในการตัดสอนใจ ในการทำกิจกรรม ตราบใดที่ไม่รบกวน หรือละเมิดสิทธิของผู้อื่น และไม่ทำลายสิ่งของรวมทั้งสิ่งแวดล้อมอื่นๆ ในขณะเดียวกัน หลังจากที่ผู้ใหญ่ได้จัดเตรียม สภาพแวดล้อมที่มีความพร้อมสำหรับการพัฒนาให้กับเด็ก และ ให้อิสระกับเด็กในสภาพแวดล้อมที่พร้อมแล้วนั้น ผู้ใหญ่จะต้องถอยออกมา นอกจากเพื่อให้เด็กได้มีอิสระในการพัฒนาอย่างเป็นธรรมชาติ และเต็มศักยภาพแล้ว ผู้ใหญ่ยังจะได้มีโอกาสสังเกตพัฒนาการของเด็กแต่ละคนและประเมินได้ว่าควรปรับสภาพแวดล้อมในส่วนไหนอย่างไร หรือไม่ เพื่อให้มีความสอดคล้องกับความต้องการของเด็กยิ่งขึ้น ผู้ใหญ่จะต้องมีความพร้อมที่จะเข้าไปช่วยเหลือเด็ก ได้ทันทีที่สังเกตได้ว่าเด็กต้องการความช่วยเหลือ และถอยออกจากเด็กที่กำลังต้องการพัฒนาด้วยตนเอง

จากอิสรภาพในสภาพแวดล้อมที่ผู้ใหญ่ได้จัดเตรียมแล้ว สิ่งที่เด็กของมอนเตสซอรี่ได้รับ คือ

1. เกิดความคิดริเริ่มและสร้างสรรค์
2. เกิดความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน
3. มีความเป็นตัวของตัวเอง
4. สมาธิในการทำในสิ่งที่ได้เลือกเอง
5. เรียนรู้ข้อผิดพลาดและแก้ปัญหาได้ด้วยตัวเอง
6. รู้จักการทำงานร่วมกัน

ปรัชญาและหลักการ

1

เด็กต้องได้รับการยอมรับนับถือ

เด็กแต่ละคนมีความแตกต่างเด็กจึงควรได้รับการยอมรับในลักษณะเฉพาะของแต่ละคน และควรได้รับการพัฒนาไปตามความสามารถของแต่ละคน

2

เด็กมีจิตที่ซึมซับ

เด็กมีพลังวิเศษ และมีจิตแห่งการหาความรู้ โดยซึมซับเอาข้อมูล ความรู้จากสิ่งแวดล้อม ด้วยตนเอง

3

ช่วงเวลาหลักของชีวิต

ช่วงแรกจนถึง 6 ขวบเป็นช่วงสำคัญที่สุดของ การพัฒนาทั้งด้านสติปัญญา และจิตใจเด็ก ในช่วงนี้ควรมีอิสระในการเลือกกิจกรรมที่ตนสนใจ

4

การเตรียมสิ่งแวดล้อม

เด็กจะได้รับการพัฒนาให้เกิดการ เรียนรู้ได้ดี ที่สุดจากการจัดสภาพแวดล้อมที่มีความพร้อมอย่างมีระบบและมีจุดมุ่งหมายเป็นไปตามขั้นตอน โดยมีสื่ออุปกรณ์แบบมอนเตสซอรี่เป็นตัวกำหนดขอบเขตในการทำงาน

5

การศึกษาด้วยตนเอง

เด็กจะได้เรียนรู้ระเบียบวินัยของชีวิต โดยมีอิสรภาพในการทำงานมีโอกาสแก้ปัญหาด้วยตนเอง ทำให้เด็กได้ค้นพบตนเอง เรียนรู้ ที่จะรับผิดชอบตนเอง มีความพึงพอใจ และภาคภูมิใจต่อความสำเร็จในการทำงาน เกิดความเชื่อมั่นและเห็นคุณค่าในตนเอง

6

การวัดผลประเมินผล

ครูเป็นผู้อำนวยการ (Directress) ให้ชั้นเรียน ดำเนินการไปตามกระบวนการที่วางแผนไว้อย่างเป็นธรรมชาติ ใช้วิธีการสังเกตและวิเคราะห์เด็ก ในสภาพที่เป็นจริง ไม่ใช่สภาพที่ผู้ใหญ่ต้องการ ซึ่งครูผู้มีประสบการณ์และผ่านการฝึกอบรมหลักสูตรการศึกษาแบบมอนเตสซอรี่ จะมีความเชี่ยวชาญ ในการสังเกต จดบันทึกและวิเคราะห์พฤติกรรม และกระบวนการเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นรายบุคคล

กิจกรรมการเรียนการสอนตามแนวความคิด